RYS HISTORII KGW ZBYTKÓW
Koło Gospodyń Wiejskich w Zbytkowie powstało w listopadzie 1955 r. z inicjatywy Franciszka Szczypki ówczesnego Prezesa Kółka Rolniczego w Zbytkowie. Pierwszą przewodniczącą zawiązanego Koła była Maria Michner i przewodziła 15 członkiniom. Jak wynika z ustnego przekazu dawnych członkiń KGW, siedzibą koła w pierwszych latach działalności była wielofunkcyjna sala u Gałuszki. Następnie członkinie rezydowały w remizie OSP dziś określanej mianem „starej”, aby około roku 1979r przenieść się do pomieszczeń wygospodarowanych w nowo wybudowanym budynku przedszkola gdzie członkinie działają do dziś.
Jak wspomina Stanisława Polińska, pan Franciszek namawiał jej mamę, Marię Michner do utworzenia KGW argumentując to faktem, że w większości okolicznych wiosek koła już istnieją i jako takie czerpią z tego faktu korzyści, ponieważ działania zorganizowane zdecydowanie lepiej funkcjonują, a Zbytków nie może być gorszy.
Pani Maria dała się przekonać i tak panie zorganizowały się w Kole Gospodyń.
Niestety do dziś nie zachowały się pisemne przekazy działalności KGW obejmujących okres od momentu założenia do 1979 roku. Dokumenty te pochłonęły żywioły ognia i wody. Jednak udało nam się ustalić pewne fakty z przekazów ustnych pań działających w kole w tamtym okresie. I tak pierwsze lata działalności skupiały się przede wszystkim na wzajemnej pomocy w gospodarstwach rolnych, organizowaniu wiejskich uroczystości do których jako największą można zaliczyć zbytkowskie dożynki, organizowane co roku przez Kółko Rolnicze, a które członkinie koła zawsze wspomagały, kosz czy wieniec dożynkowy były ich domeną i zawsze wnosiły swoje dzieło. Organizowały również rozmaite wycieczki dla swoich członkiń, brały udział w pochodach 1-szo Majowych, występowały wtedy w strojach regionalnych. Do zadań dawnych członkiń KGW należały również działania socjalno-bytowe i kulturalno-oświatowe mające na celu przede wszystkim wdrażanie postępu w wiejskich gospodarstwach domowych, szerzeniu różnych form działalności kulturalnej, poprawie stanu higieny i zdrowia na wsi, a także organizowanie pomocy rodzinom wiejskim w wychowaniu dzieci. Warto wspomnieć, że w tamtych latach działała grupa teatralna skupiająca w swoich szeregach członkinie naszego KGW, i tak na deskach tego teatru występowały m.in. Zofia Popielarz i Maria Michner. W latach późniejszych przy KGW działał teatrzyk, który tworzyły dzieci członkiń Koła, a któremu przewodził Józef Woźnica i Dorota Kuboszek.
Z przekazów zachowanych od 1979r wynika, że KGW prowadziło prężną działalność na różnych płaszczyznach. Branie udziału w Pochodach 1-szo Majowych, Staromiejskich Wiosnach, Turniejach Wsi, Rajdach, Korowodach to tylko część inicjatyw, których się podjęły. Dodam, że udział w Turnieju Wsi w 1986r przyniósł im I miejsce, a udział w Rajdzie Żar 86 także zakończyły na najwyższym podium.
Członkinie koła rozprowadzały wśród mieszkańców wsi folię, kurczęta i paszę. Brały udział w konkursach: „Więcej mleka wysokiej jakości”, „Więcej owoców, warzyw i kwiatów” w których zdobywały wysokie miejsca i otrzymywały liczne dyplomy i nagrody. Dbały także o tych, którzy potrzebowali pomocy, organizowały zbiórki pieniędzy na powodzian i dokonywały wpłat na to konto. Członkinie składały się również na budowę sanatorium w Rabce oraz na powstanie pomnika Wincentego Witosa. Działalność na rzecz społeczności lokalnej poprzez czyn społeczny także była ogromna o czym świadczy prawie 800 godzin przepracowanych na rzecz budowy przedszkola w Zbytkowie, za którą w 1979 r. otrzymały Dyplom Uznania, 1500 godzin pracy poświęciły na budowę Domu Strażaka, wspomagały również budowę strażnicy w Zbytkowie.
W latach 60, 70 i 80 organizowano szereg kursów z których najpopularniejsze to Kurs gotowania i pieczenia, kroju i szycia I i II stopnia, kurs haftu. Panie brały udział w zajęciach szkół zdrowia oraz szkół politycznych I i II stopnia. Instruktorkami kursów były panie Bidda i Sperka, a także Stefania Jakubas oraz Daniela Kuboszek. „Praktyczna Pani” pod taką nazwą w Kole były prowadzone kursy w późniejszym okresie działalności. Ponadto Zarząd KGW organizował dla członkiń uroczyste obchody Dnia Kobiet, i Dnia Matki. Organizowano spotkania z Dziadkiem Mrozem oraz Choinkę Noworoczną.
W 1981 roku został zakupiony (ze składek członkiń, przy dużym dofinansowaniu przez dyr. SKR-u Józefa Szymiczka) magiel elektryczno-parowy i rozpoczęła się działalność zarobkowa organizacji, a czwartkowe wizyty przy maglu na długo wpisały się w zbytkowską tradycję. Równocześnie jak wynika z przekazów w związku z wprowadzeniem stanu wojennego spotkania członkiń zostały ograniczone.
Rok 1986, w którym przewodnictwo KGW należało do Zenony Janota, był według zachowanych przekazów jednym z najbardziej pracowitych i owocnych dla KGW Zbytków. Koło otrzymało wówczas List Gratulacyjny oraz szereg Dyplomów za udział w Turnieju Wsi, Pieszym Rajdzie czy konkurencjach: Pomysłowy doping, Korowód, Przyśpiewki Ludowe, Piosenki Patriotyczne.
Wyróżniono pracę Krystyny Niemiec przyznając jej tytuł Honorowej Przewodniczącej KGW. Zarząd Wojewódzkiego Związku Kółek Rolniczych w Bielsku Białej nadał go w uznaniu zasług wieloletniej pracy społecznej.
Lata 90 przyniosły kryzys dla funkcjonowania Koła Gospodyń, coraz więcej członkiń podejmowało pracę zarobkową, nastąpił również duży spadek zapotrzebowania na kurczęta, które ostatecznie zaprzestano rozprowadzać w 1993 roku. Sytuacja ta jednak nie wpłynęła znacząco na istnienie KGW w Zbytkowie. Zmienił się jedynie obszar działania, na który zaczęła się składać coraz bardziej działalność kulturalna w tym kultywowanie tradycji oraz integracja wsi.
Można powiedzieć, że taki stan rzeczy zachował się do dziś, ponieważ w większości członkinie Koła nie posiadają już gospodarstw rolnych i inne przyświecają im cele. Dziś to nie kurs Praktyczna Pani, a kurs komputerowy jest tym czego poszukują czy potrzebują współczesne gospodynie. Panie spotykają się na Europejskich Dniach Kobiet czy Kongresach Kobiet, biorą udział w spartakiadach, konferencjach i szkoleniach.
W celu kultywowania tradycji i folkloru nasze członkinie występują w strojach regionalnych biorą udział w konkursach wieńców dożynkowych, wystawiają tradycyjne potrawy na pokazach stołów Wielkanocnych.
Dziś Zarząd Koła tak samo jak ich poprzedniczki organizuje dla swych członkiń oraz dla mieszkańców sołectwa spotkania podczas Dnia Kobiet, Dnia Matki, Wigilijki Opłatkowej, a także co miesięczne spotkania członkiń. Prowadzą również szereg inicjatyw wg oczekiwań ich członkiń.
Kultywowanie tradycji kulinarnych odbywa się poprzez wypiekanie kołaczy oraz drobnych ciasteczek, których kiermasz ma miejsce w siedzibie Koła.
Liczba członkiń KGW na przełomie lat była różna. Koło zaczynało działalność z ilością 15 pań, potem lata 70-te wykazują przynależność 84 członkiń, do roku 1982 przybyło nas o 11, następnie odnotowałyśmy wzrost do 175 osób. Początek lat 90-tych to 122 członkinie. Po przekroczeniu milenium nastąpiły duże wahania w ilości członkiń, aż w latach 2010-13 nie było nas więcej niż 25. Dziś, w 2015 roku możemy pochwalić się przynależnością do Koła 63 osób zadeklarowanych jako członkinie KGW w Zbytkowie.
Obecne czasy i sposób funkcjonowania Koła spowodowały, że 2 października 2013 r. KGW Zbytków zostało zarejestrowane w Rejestrze Kół Gospodyń Wiejskich w Rejonowym Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Bielsku Białej i działa w oparciu o własny regulamin.
Uchwałą Zebrania Walnego przyznawane są tytuły Honorowa Członkini KGW w Zbytkowie. Wyróżnienia te otrzymały dotychczas panie: Jadwiga Strządała, Anna Pisarek, Gertruda Pieczka, Zofia Popielarz, Zofia Kojzar, Łucja Staroń, Otylia Pajor oraz Stefania Stokłosa.
Przez wszystkie lata działalności prowadzeniem Koła zajmowało się kolejno 9 Przewodniczących: Maria Michner, Krystyna Niemiec, Alojzja Tekla, Maria Konieczny, Zenona Janota, Bogusława Kawa, Cecylia Skowron, Danuta Halama i obecnie Anna Pieczka.
Przez pryzmat dziesięcioleci działalności naszego Koła dało się zaobserwować wiele zmian jakie zaszły nie tylko w rolnictwie czy na wsi, bo lata 50-te to przecież jeszcze urządzenia rolnicze zaprzężone w konie, a dziś po ulicach i polach sołectwa jeżdżą potężne maszyny typu JOHN DEER, ale także w innych strefach życia i funkcjonowania społeczności nie tylko lokalnej. Największe przekształcenia zaobserwowane podczas czytania zachowanych protokołów to: przejście z tytułowania osób obywatel/ka do pan/pani. Choinka noworoczna przekształciła się w Wigilijkę, a Dziadek Mróz zamienił się w Mikołaja. Tytuł Naczelnika ustąpił miejsca dzisiejszemu Burmistrzowi, a czyn społeczny osiągnął zupełnie inny wymiar nie obliczany w ilości godzin przepracowanych na rzecz danych przedsięwzięć, wynikających z tzw.”przymusowego” działania, a zupełnie dobrowolnie świadczonej pracy.
Orzeł biały Godła Polskiego na powrót odzyskał swą złotą koronę.
Dziś jest pierwszy dzień kolejnych dziesięcioleci historii KGW i mamy przywilej tworzyć ją wspólnie.
Pierwszych 60 lat zostało już zapisanych, nasze poprzedniczki wypełniły je bardzo pracowicie, poświęcając wiele energii wyznaczonym celom, choć nieraz było im ciężko.
Ten dzień skłania nas do wyrażenia wdzięczności za ich pracę i motywuje do podjęcia wysiłku dokonania kolejnych wielkich rzeczy, które będą mogły wpisać się w historię KGW w Zbytkowie.
Opracowała: Ewelina Szczepańska
Moja mama (Danuta Szczypka) gromadziła różne materiały dotyczące zarówno rodziny, jak i Zbytkowa.
1. Odnalazłam zdjęcie zamieszczone niegdyś w Formacji ze spotkania członkiń KGW kończącego kurs gotowania.
2. Wycieczka w Góry Stołowe, organizowana przez Kółko Rolnicze i KGW.
3. Legitymacja członkowska mojej mamy.
4. Obyczajem mojej rodzicielki (Danuta Szczypka) było zaznaczenie „ źródła” przepisu. Ten akurat z kursu.
5. Ciekawostka, to zeszyt z przepisami babci Płonkowej lub nawet prababci. Proszę zauważyć, że proporcje podano w funtach i kwartach/kwaterkach? Jednakże pojawia się już miara układu dziesiętnego (kg). Przeczytałam, że w Austro – Węgrzech miary układu dziesiętnego wprowadzano już pod koniec XIX w. Biorąc ten fakt pod uwagę przepis albo zapisała babcia, tak jak zapamiętała albo jest to zeszyt prababki.
Anna Szczypka-Rusz