Ciekawostki i jedno sprostowanie
Obok Zbytkowa w urbarzu zapisano podatki egzekwowane od mieszkańców Strumienia (Mesto Strumen), Zarzecza (wes Zarzyczy), Zabłocia i Mnicha (wes Zablati A zbozy/dobra Mnicha1). Z wymienionych, tylko w Zbytkowie i Strumieniu funkcjonowały folwarki. Mieszkańcy pozostałych wiosek byli zobligowani do pracy w strumieńskim majątku, zarówno na roli, jak i przy stawach. W każdej wiosce poza Zbytkowem były młyny. Na młynarzy nakładano podatek w wysokości 6 zł, dwa razy do roku. Ponadto w Mnichu przy młynie prawdopodobnie hodowano pszczoły o czym może świadczyć zapis „od Pasieki do roka 4 zł”.2 Natomiast spośród ówczesnych mieszkańców Zarzecza dwóch zajmowało się rybołóstwem. Jest jednak jedno ale, w górnej części każdej lewej strony poszczególnych kartek książki, umieszczono napis Tekst źródła, na prawej stronie kartki napis wskazuje miejscowość, której dotyczą podatki tj. Zbytków, Zarzecze itd. Nad informacją o rybakach jest napis Zbytków3, chociaż poprzednie strony dotyczą Zarzecza. Przypuszczam, że jest to błąd, który pojawił się w procesie wydawniczym. Rozstrzygnięcie należy do wydawcy. Mało prawdopodobne żeby rybarzy/rybacy byli mieszkańcami Zbytkowa. Podatki płacone przez rybaków to na św. Michała 3 zł i 6 gr każdy i ryby w ilości: „kapruw Rzycznych/karpi sztuk 30, Ssczyk Pospolitych/szczupaków 30, Wengorzuw/węgorzy 45, Jazyczu/ prawdopodobnie chodzi o jazie 45. Dodatkowo dowiadujemy się, że Summy, Lososy, a gine Welke Ryby Ty Podle Smulwy wrchnosti odsylati magi. A za to se gim Podle Slussnosti Platytji ma4. Mniej więcej chodzi o to że, sumy, łososie i inne duże ryby dostarcza się przełożonym/zwierzchnikom według kontraktu. Za to rybakom należy się zapłata sprawiedliwa/wg wartości. W przekładzie nazewnictwa ryb, jak również rozjaśnieniu wątpliwości, co do tego, czy w okolicznych wodach mogły żyć węgorze i łososie, pomoc uzyskałam od Pana Henryka Białowąsa, za co serdecznie dziękuję! W urbarzu wymieniono też 21 stawów, w tym np. Nowy, Gollisa, Kropacz czy dolni Przi Zablati. Prawdopodobnie były ulokowane głównie na obszarze mniskim.
Jeszcze jedna ciekawostka, tereny wokół Zabłocia i Mnicha musiały być gęsto porośnięte dębami i bukami. „Ktyż tam zalud obrodi Powinni Zwrchnosti Opastwu Srownati, Sycz mohu gine Pastwy bydlem, krom kole se zwierz Przechowawa wystawich Uzywati, Take na Czernem lese Bukuw. Kdy se obrodi dostane se wicze nezli mene 6 maldru, Maldr po 10 zł 12 gr”5 Luźne, z konieczności, tłumaczenie cytowanego zapisu: Jeżeli obrodzą żołędzie, władza/zwierzchność powinna wyrównać to co zmarnowane/stratę. Bydło może żywić się/sycić się na innych pastwiskach, oprócz tych, które są używane do chowania zwierząt. Również w Czarnym lesie są buki. Gdy obrodzą, dostaną wicze/wieśniacy?? nie mniej niż 6 małdrów po 10 zł 12 gr
Na koniec wyjaśnienie. Słowo Starwa użyte w odniesieniu do pańszczyzny zbytkowian, pojawia się w zapisach dotyczących mieszkańców Zarzecza i Zabłocia z Mnichem, jako Strawa. Czyli przy odrabianiu pańszczyzny należał się robotnikom posiłek. Zamiana liter jest albo omyłką spisującego podatki albo literówką w tekście drukowanym.
Anna Szczypka – Rusz
1 Prawdopodobnie chodzi o dobra z Mnicha. Jak zaznaczył autor wioska Mnich została wyodrębniona w drugiej połowie XVII w.,W.Gojniczek: Urbarz państwa skoczowsko – strumieńskiego z 1621 roku.cyt.wyd. Przypis s.82 Stąd zapewne wcześniej Mnich jest wyszczególniony łącznie ze Zabłociem.
2 W.Gojniczek: Urbarz państwa skoczowsko – strumieńskiego z 1621 roku.Towarzystwo Miłośników Skoczowa. Skoczów 1999,s.83
3 Tamże s.81
4 W.Gojniczek: Urbarz państwa skoczowsko – strumieńskiego z 1621 roku, cyt.wyd. s.81
5 Cyt. wyd.86