Jednym z wielu wątków w dziejach ziemi cieszyńskiej, który z różnych względów nie doczekał się syntetycznego ujęcia, jest historia powstania, rozwoju i likwidacji majątków ziemskich oraz w końcu ich pozostałości zachowanych po dziś dzień. O ile rezydencje pałacowe, dworskie, budynki sakralne czy klasztory są postrzegane jako cenny element krajobrazu i architektury wiejskiej o tyle zabudowania majątków ziemskich/folwarków traktuje się po macoszemu, mimo iż poddane rewitalizacji mogłyby stanowić wizytówkę niejednej wsi ¹.
Komora Cieszyńska
Wygaśnięcie linii Piastów, władających ziemią cieszyńską doprowadziło do objęcia w 1653 roku
wzmiankowanych ziem przez Habsburgów. W rok później utworzono tzw. Komorę Cieszyńską, tworzyły ją połączone majątki należące do książąt cieszyńskich. Początkowo w skład Komory wchodziły cztery miasta tj. Cieszyn, Skoczów, Strumień i Jabłonków wraz z 31 wsiami. Z czasem dobra sukcesywnie powiększano. Komora była jednocześnie organem centralnie zarządzającym nieruchomościami pozostającymi w rękach Habsburgów. W siódmym roku istnienia tj. w 1661 Komora Cieszyńska nabyła np. część majątku w nieopodal Zbytkowa położonym Mnichu tzw. Mnicherhof.² Natomiast na Frelichowie funkcjonował Albrechtschof. Połączone majątki tworzyły Dwór Albrechtshof. W 1866 roku Albrechtshof połączono z majątkiem Schwartzwasser W 1911 roku w najbliższej okolicy funkcjonowało pięć folwarków stanowiących własność Komory, były to majątki Bąków, Zbytków, Strumień, Mnich i Frelichów. Być może tworzyły tzw. klucz³ czyli majątek składający się z kilku posiadłości leżących blisko siebie, zorganizowanych w jeden organizm gospodarczy pod zarządem jednego ekonoma. Pięć wzmiankowanych folwarków miało bowiem wspólną nazwę Dwór Albrechtshof, a swoją siedzibę we Frelichowie. Zbytkowski majątek ziemski obejmował niespełna 87 hektarów wraz z zabudowaniami tj. domami mieszkalnymi, stajniami, stodołą i wozownią. Ryzykuję stwierdzenie, że data założenia folwarku jest nieznana. Wiek zabudowań oszacowano na około 200 lat (początek XIX wieku). Niewykluczone jednak, że początki powstania folwarku datują się na wcześniejsze lata.⁴ Po zakończeniu I wojny światowej Komorę zlikwidowano, a nieruchomości przeszły na własność nowo powstałych państw.
Ostatni właściciel Komory Cieszyńskiej – Arcyksiążę Fryderyk Habsburg w 1927 roku upomniał się o ziemie położone po polskiej stronie Śląska Cieszyńskiego ⁵
Z zachowanych notatek Józefa Płonki, mojego dziadka wynika, że do roku 1927 dobra wchodzące w skład majątku Zbytków dzierżawiono mieszkańcom, przede wszystkim wsi. W 1927 roku na Śląsku Cieszyńskim chłopów uwłaszczono, tym samym objęli w posiadanie i użytkowanie dzierżawione grunty.⁶ W latach 1932-33 na podstawie obowiązujących przepisów prawnych ustalono wykazy nabywców oraz ceny sprzedaży rozparcelowanych nieruchomości. Nabywcami byli przodkowie wielu rodzin do dzisiaj zamieszkujących Zbytków m.in. Strządałowie, Woźnicowie, Janotowie, Stokłosowie, Ryglowie, Kuboszkowie, Sajdokowie,Rusinowie, Płonkowie i wielu innych. Zarządcą folwarku Zbytków, przed zakupieniem jego części przez dziadka był Michalczyk.