Etymologia* nazw ulic w Zbytkowie

       Nazwy ulic, podobnie jak miejscowości, mogą mieć charakter topograficzny, a więc nawiązywać do cech charakterystycznych dla danego miejsca (np. ukształtowania terenu, kierunków, istniejących obiektów, roślinności itp.) Przykładem takich nazw mogą być ulice: Krzywa, Krótka, Polna, Leśna, Strumieńska, Pawłowicka, Cieszyńska, Kościelna, Zamkowa, Mostowa, Dębowa, Brzozowa itp.
       Inną grupę stanowią ulice, których nazwy nawiązują do szeroko pojętej działalności człowieka; informują np. o rodzaju wykonywanej czynności (Szewska, Garncarska), stanowisku społecznym (Poselska, Senatorska), pochodzeniu mieszkańców (Francuska, Mazurska) czy znaczeniu gospodarczym obiektów (Cegielniana, Fabryczna). Dużą grupę stanowią też nazwy ulic upamiętniające zasłużonych ludzi lub ważne wydarzenia historyczne (Stanisława Łuczkiewicza, Anny Bernd, Wojciecha Korfantego, 1 Maja, Wyzwolenia, Bitwy Warszawskiej, Solidarności itd.).
       Nazwy ulicom nadaje rada gminy w drodze uchwały, najczęściej po społecznych konsultacjach. Kiedy więc w latach osiemdziesiątych zaistniała potrzeba nadania nazw ulicom Zbytkowa, ówcześni włodarze gminy zwrócili się o pomoc do mieszkańców wioski. I tak po wielu dyskusjach, a nawet sporach, ulice otrzymały nazwy:

1 Maja – ulica prowadząca od rynku w Strumieniu do skrzyżowania w Zbytkowie (tzw. kostki); nazwa historyczna zapewne poświęcona obchodzonemu od 1890 r. Świętu Pracy (teraz może też być kojarzona z datą wejścia Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r.).

Wyzwolenia – główna ulica Zbytkowa ciągnąca się od w/w „kostki” aż do Golasowic; swą nazwą nawiązuje do czasów II wojny światowej, bo właśnie drogą od strony Strumienia „nadeszło” wyzwolenie spod okupacji niemieckiej.

Wolności – bo styka się z ul. Wyzwolenia (a wyzwolenie kojarzy się z wolnością).

Rycerska – bo wg opowieści jednego z mieszkańców wioski droga ta przebiegała niedaleko miejsca, gdzie podobno kiedyś mieszkał jakiś rycerz** (w okolicy domu państwa Pisarków). Pierwotnie ulica ta miała nieco inny przebieg i prowadziła koło domu państwa Dawców. Z czasem ten fragment drogi przemianowano na ul. Bracką, a Rycerską przedłużono aż do strażnicy.

Herbowa – bo prostopadła do ul. Rycerskiej (a skoro każdy rycerz miał swój herb… stąd i nazwa ulicy).

Bracka – bo podobnie jak Herbowa przylega do ul. Rycerskiej i kojarzy się z rycerskim bractwem.

Starowiejska – bo przebiega przez najstarszą część wioski.

ks. Ludwika Kojzara (pierwotnie Kościelna) – ulica prowadząca do nowo wybudowanego kościoła pw. Matki Bożej Szkaplerznej; na wniosek mieszkańców otrzymała imię pochodzącego ze Zbytkowa księdza.

Sportowa – bo prowadzi obok dawnego „boiska sportowego” – niegdyś łąki państwa Flaczków.

Strażacka – wbrew oczekiwaniom nie biegnie koło strażnicy, ale znajduje się na tzw. Chałpach i poświęcona jest mieszkającym tam strażakom – budowniczym nowej siedziby OSP w Zbytkowie.

Grzybowa – bo niegdyś rosły tam pod brzozami grzyby, a także blisko stąd do lasu, do którego mieszkańcy chodzili na grzybobranie.

Malinowa – wybrana przez mieszkańców, budząca pozytywne skojarzenia.

Akacjowa – bo rosną przy niej akacje (zasadzone przez pana Ludwika Staronia – „fojta”***, który przed laty prowadził przydomową pasiekę). Pierwsza propozycja nazwy ulicy – Boczna nie została zaakceptowana przez mieszkańców („Nie chcemy być odstawieni na boczny tor”).

Długa – bo to jedna z dłuższych ulic Zbytkowa, dochodząca do najbardziej wysuniętego na zachód domu państwa Lazarów (dziś Cyrulików).

Górnicza – bo w większości mieszkali przy niej górnicy.

Prosta – ze względu na swój kształt.

Ludowa – bo mieszkali przy niej ludowcy – członkowie PSL.

Wiślańska – droga krajowa DK81 dzieląca Zbytków na dwie części, popularna „wiślanka”, która łączy Katowice z Wisłą – miejscowością wypoczynkową w Beskidach.

Turystyczna – bo oddalona od centrum wsi – trzeba było uprawiać „turystykę rowerową”, aby dojechać np. do kaplicy, sklepu, przedszkola, siedziby koła gospodyń.

Tęczowa – bo przypomina kształtem tęczę.

Wspólna – bo przebiega wzdłuż wspólnej granicy Zbytkowa i Strumienia.

Brzozowa, Olchowa, Topolowa – ulice znajdujące się na tzw. Borkach swą nazwę zawdzięczają rosnącym tam drzewom, zaś Klonowa, Jesionowa, Wiązowa, Bukowa – są kontynuacją „drzewnych” nazw.

Grażyna Gądek

* Źródłosłów, pochodzenie wyrazu.
** Czyżby Zbytek, od imienia którego prawdopodobnie pochodzi nazwa wsi?
*** Gwarowe określenie wójta.